به گزارش خبرگزاری «حوزه»، استاد محسن قرائتی در تفسیر نور به ارائه «نکات ناب» و «پیام های زیبای آیات قرآن کریم» پرداخته که حوزه نیوز در این نوشتار، آیه ۳ سوره مبارکه نساء را در قالب مجموعه «قطره ای از دریا» ارائه می نماید.
آیه
وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُواْ فِی الْیَتَمَی فَانْکِحُواْ مَا طَابَ لَکُمْ مِّنَ النِّسَآءِ مَثْنَی وَ ثُلَثَ وَ رُبَعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُواْ فَوَحِدَةً أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَنُکُمْ ذَلِکَ أَدْنَی أَلَّا تَعُولُواْ
ترجمه
و اگر می ترسید که عدالت را درباره ی (ازدواج با) دختران یتیم مراعات نکنید، (از ازدواج با آنان صرف نظر نمایید و) با زنان دلخواه (دیگر) ازدواج کنید، دوتا، سه تا، یا چهار تا. پس اگر ترسیدید که (میان همسران) به عدالت رفتار نکنید، پس یک همسر (کافی است) یا (به جای همسر دوّم از) کنیزی که مال شماست (کام بگیرید، گرچه کنیز هم حقوقی دارد که باید مراعات شود) این نزدیک تر است که ستم نکنید.
نکته ها
بعضی مردان، دختران یتیم را برای تکفّل و سرپرستی به خانه می بردند، بعد هم با آنان، با مهریه ی کم ازدواج کرده و به آسانی هم آنان را طلاق می دادند. آیه نازل شد که اگر از بی عدالتی بیم دارید، با زنان دیگر ازدواج کنید.
آیه ی قبل، درباره ی رعایت عدالت در اموال یتیمان بود، این آیه، فرمان عدالت در ازدواج با دختران یتیم است.
درباره ی حکمتِ تعدّد زوجات، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
الف: تلفات مردها در جنگ ها و حوادث بیشتر است و زنانی بیوه می شوند.
ب: جوانان، کمتر حاضرند با بیوه ازدواج کنند.
ج: همه ی زنان بیوه و بی همسر، تقوای کافی و قدرت کنترل خود را ندارند.
د: زنان در هرماه، مدّتی عذر دارند و مسائل زناشویی تعطیل است.
نتیجه آنکه برای حفظ حقوق بیوه ها طبق شرایطی مرد می تواند همسر دوّم بگیرد تا مشکل هر دو طرف حل شود.
سؤال: در این آیه مسئله ی بی عدالتی به صورت مشکوک بیان شده است: «ان خفتم الا تقسطوا»، امّا در آیه ۱۲۹ همین سوره می فرماید: «لن تستطیعوا» که شما قدرت آن را ندارید، این دو آیه را چگونه می توان جمع نمود؟
پاسخ: در مسائل مادّی مانند لباس، مسکن، خوراک و هم خوابی باید عادل باشید و اگر می ترسید عادل نباشید برنامه دیگری را برای خود تنظیم کنید، ولی در آیه ۱۲۹ می فرماید: شما هرگز قدرت بر عدالت ندارید که مراد عدالت در علاقه و تمایلات قلبی است چون علاقه در اختیار انسان نیست تا بتواند آن را یکسان تقسیم کند. این پاسخ با استفاده از حدیثی از امام صادق علیه السلام می باشد. [۱]
پیام ها
۱- اسلام، حامی محرومان، به ویژه یتیمان و بالاخص دختران یتیم است، آن هم در مسأله ی عفّت و زناشویی و پرهیز از سوء استفاده از آنان. «...فی الیتامی»
۲- لازم نیست برای ترک ازدواج با یتیمان، یقین به بی عدالتی داشته باشیم، احتمال و ترس از آن هم کافی است. «ان خفتم»
۳- در انتخاب همسر، می توان سراغ ایتام رفت، مگر آنکه خوف بی عدالتی باشد. «ان خفتم... فانکحوا»
۴- در انتخاب همسر، تمایل قلبی یک اصل است. «طاب لکم»
۵ - اسلام، با تعدّد همسر برای مرد، فی الجمله موافق است. «فانکحوا... مثنی و ثلاث و رباع فان خفتم... فواحدة»
۶- تعدّد زوجات، هم محدود به چهار همسر است و هم مشروط به مراعات است. [۲] «فانکحوا... رباع فان خفتم... فواحدة»
پی نوشت ها:
۱) وسائل، ج ۲۱، ص ۳۴۵.
۲) تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص ۴۳۹ ؛ کافی، ج ۵، ص ۳۶۳.
